Waardering voor Aziatische Diaspora Cinema

CinemAsia heeft niet alleen als doel het beste van de hedendaagse Aziatische cinema naar Nederland te brengen, maar wil ook de verhalen van de Aziatische diaspora ondersteunen. Het woord diaspora verwijst naar de “beweging of migratie van mensen weg van een gevestigd of voorouderlijk thuisland.” Aziatische diasporische cinema herinnert ons eraan, zoals Prof. Jeroen de Kloet en Dr. Yiu Fai Chow mooi beschreven in ons programmaboekje van 2010, dat Azië niet alleen een continent ver weg van Europa is, maar ook altijd binnen Nederland aanwezig is. Het is diasporische cinema die het idee van vaste culturele grenzen uitdaagt, waarbij waardevolle verhalen tot stand komen die het verdienen gehoord en verteld te worden. Daarom is Aziatische diasporische cinema altijd een belangrijk onderdeel van ons festival geweest, en dat is dit jaar niet anders!

Ook tijdens het aankomende festival kun je een mooie selectie van Nederlandse Aziatische diasporische cinema verwachten. Elk van de films vertelt boeiende verhalen over dromen, identiteit en verbondenheid, geselecteerd door onze filmprogrammeur Vincent Hodde.

Vincent: “De films geselecteerd voor onze categorie Aziatische diasporische cinema nemen ons mee terug in de tijd, naar het begin van de jaren 2000. Allemaal zijn het belangrijke mijlpalen in de geschiedenis van de Nederlandse Aziatische diasporische cinema. Diaspora is een zeer complexe term, maar het impliceert de beweging van mensen weg van waar ze ‘oorspronkelijk’ vandaan komen. De wereld kent veel diaspora gemeenschappen. Nederland kent grote Indonesische en Indische maar ook Chinese diaspora. Hun verhalen moeten verteld worden, en de beste manier om dat te doen is door de gemeenschap hun eigen verhaal te laten vertellen, vanuit hun eigen perspectief.

Het heeft even geduurd voordat de diaspora in Nederland haar stem liet horen. Aziatische diasporische cinema in Nederland begon zich langzaam te ontwikkelen rond de jaren 2000, dus dat is niet zo lang geleden. De film JACKY van regisseur Fow Pyng Hu was bijvoorbeeld een van de eerste Chinese diaspora films uit Nederland en werd uitgebracht in het jaar 2000. Wat JACKY bijzonder maakt, is dat het een van de weinige Nederlandse films is die het haalde tot het beroemde filmfestival van Cannes. JACKY heeft dus een artistieke kwaliteit die tot de verbeelding spreekt. In 2006 bracht In-soo Radstake zijn film MADE IN KOREA: A ONE-WAY TICKET SEOUL-AMSTERDAM? uit, een van de eerste Nederlandse films die sprak over adoptie uit Azië naar Nederland vanuit het perspectief van een geadopteerde. Dit was destijds zeer nieuw en daarom ook een mijlpaal te noemen. Een andere prominente filmmaker is Yan Ting Yuen, die haar eerste documentaire CHIN.IND.; LIFE BEHIND THE SERVING HATCH maakte in 2001. Tegenwoordig leven we misschien in een tijd waarin inclusiviteit en diversiteit hoog op de agenda staan, maar ik ben van mening dat deze filmmakers en films een keerpunt zijn geweest. Zij hebben de weg vrij gemaakt voor een nieuwe generatie filmmakers om hun verhalen te delen en andere stemmen te laten horen. De films geselecteerd voor het festival van dit jaar, zoals JACKY, MADE IN KOREA en CHIN.IND.; LIFE BEHIND THE SERVING HATCH, mogen niet over het hoofd worden gezien als het gaat om de geschiedenis van cinema in Nederland.”

Naast de documentaire CHIN.IND.; LIFE BEHIND THE SERVING HATCH van Yan Ting Yuen, zal haar nieuwe speelfilm HAPPY PALACE ook deel uitmaken van het festival. HAPPY PALACE zal onze openingsfilm zijn. Het is een excentrieke dramady waarin de hardnekkige clichés voor en achter het doorgeefluik van het Chin. Ind. familierestaurant Happy Palace met smaak worden bestreden.

Yan Ting: “Ik begon als documentairemaker, CHIN.IND.; LIFE BEHIND THE SERVING HATCH was mijn debuutfilm. Het was mijn eerste documentaire waarvoor ik een Gouden Kalf-nominatie ontving. Het toonde een weemoedig portret van een Chinese familie ergens in Nederland en gaf een glimp achter het doorgeefluik vanuit het perspectief van de oudere generatie. Fast forward naar vandaag, bijna 24 jaar later, gaat mijn eerste fictiewerk HAPPY PALACE opnieuw over ‘het’ Chin. Ind. restaurant. Dit keer vanuit een ander perspectief. Ik voelde die weemoed minder en wilde de nieuwe generatie een stem geven. Hoe is het voor ons om met beide voeten in de Nederlandse maatschappij te staan en hoe proberen we weg te breken van hetzelfde restaurant dat ons steeds weer terugtrekt? Ik wilde dit verhaal op een verfrissende en andere manier vertellen door genres te mixen. Het leuke aan fictie is dat je helemaal los kunt gaan en hoewel ik denk dat de beste verhalen gebaseerd zijn op de realiteit, stelt fictie je in staat om deze realiteit te overdrijven en een nieuwe werkelijkheid te creëren. In fictie kun je heerlijk al je verbeelding kwijt. 

Voor HAPPY PALACE zag ik een soort ‘Crazy Rich Asians’ maakproces voor me. Met zoveel mogelijk Aziaten, zowel voor de camera als achter de schermen en met hoofdrollen exclusief voor Chinees-Nederlandse acteurs. Regisseur Nicole van Kilsdonk en producent Janneke Doolaard hebben zich achter de schermen voor de volle 100% ingezet om de grootst mogelijke Aziatische cast en crew samen te stellen. We gingen daarbij niet voor de ‘usual suspects’ en hebben net zolang doorgezocht tot we zowel gevestigde als nieuwe talenten hadden gevonden waarmee ze de kans kregen om te werken op een professionele filmset. Een andere droom van mij was om, in lijn met de Chinese traditie, een ‘ceremonie voor de eerste opnamedag’ te houden, waarbij de voltallige cast en crew met wierook en een gebraden speenvarken de goden verzoeken om de draaiperiode gunstig te zijn. Iedereen deed mee. Ik had in Nederland nog nooit met zoveel Aziaten op een set gestaan. Dat vond ik echt ontroerend. 

Ik ben blij te zien dat de nieuwe generatie steeds meer haar eigen stem en plaats in de Nederlandse samenleving opeist. Te lang waren we te vinden in verschillende beroepen ‘achter de schermen’, maar als het ging om meer op de voorgrond treden, zoals in de media, politiek, film of de culturele sector in het algemeen, waren er weinig echt Aziatische verhalen of rolmodellen. Gelukkig verandert dit. Ik zie veel Aziatische gezichten in reclame, twee zeer succesvolle toneelstukken: BANANEN REPUBLIEK en HAPPY IN HOLLAND die in Nederlandse theaters worden gespeeld, en de Chinese korte film HET OPTREDEN die een Gouden Kalf-nominatie ontving. En nu kan dus eindelijk ook een volledige Chinees-Nederlandse film: HAPPY PALACE aan de lijst worden toegevoegd.

Ik denk dat mensen graag verhalen zien die enerzijds herkenbaar zijn, maar anderzijds iets nieuws bieden. Ik geloof echt dat het Nederlandse publiek klaar is voor meer Aziatische diaspora verhalen. Het blijft daarentegen een uitdaging om de besluitvormers, die vaak nog te veel vertrouwen op “eerder bewezen resultaten”, te overtuigen. Zo blijft vernieuwing natuurlijk uit. Soms moet je risico’s nemen en durven een nieuwe weg in te slaan. Anders blijven we steeds dezelfde verhalen, dezelfde gezichten en hetzelfde riedeltje op de Nederlandse mainstream tv en in film zien.”

Yan Ting Yuen is geen onbekende van het CinemAsia Film Festival en is zelfs bestuurslid geweest in de beginjaren van het festival van 2006 tot 2010. Ze was ook mentor voor CinemAsia FilmLAB, een talentontwikkelingsprogramma waarbij nieuw filmtalent met Aziatische roots hun eigen korte film mogen produceren.

Yan Ting: “De afgelopen 20 jaar is CinemAsia altijd een safe space geweest voor Aziatische cinema en Aziatische mensen. FilmLAB is altijd een mooie culturele hub geweest om te leren hoe je films moet maken, en voor mij was het begeleiden van mensen die nog nieuw zijn in het filmmaken een prachtige ervaring. Bovendien zijn de premières en vertoningen op het festival altijd een heerlijk feestje. CinemAsia is van groot belang geweest voor de Aziatische diaspora in Nederland. Hoewel het een relatief klein festival is, is het al 20 jaar volledig Aziatisch, zowel voor als achter de schermen, zelfs voordat de term inclusie bestond. CinemAsia is echt iets om te koesteren en waarderen, zowel voor Nederlanders als Aziatische Nederlanders.”

 

Auteur: Aubrey van Leeuwen